Η κατσίκα

Η κατσίκα είναι ζώο θηλαστικό, μηρυκαστικό, φυτοφάγο και αρτιοδάχτυλο και, όπως και το πρόβατο ανήκει στην οικογένεια των βοοειδών, Η κατσίκα λέγεται και γίδα ή αίγα (το τελευταίο ιδίως στην Κρήτη, όπου σερβίρεται και βραστή). Οι αρσενικές κατσίκες καλούνται τράγοι. Το νεαρό άτομο των δύο φύλων καλείται κατσίκι ως την ηλικία του ενός έτους και βετούλι από τον πρώτο ως το δεύτερο χρόνο του. Η εγχώρια (ντόπια) ελληνική κατσίκα έχει διάφορα ονόματα ανάλογα με τα χρώματά της. Έτσι, η μαύρη κατσίκα λέγεται κόρμπα, η μαύρη με κοιλιά κίτρινη γκιόσα, η κοκκινωπή κάμπινα, η σταχτιά κανούτα και η άσπρη φλώρα.

Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι έχει προγόνους τους αιγάγρους. Έχει σώμα λεπτό, ευκίνητο. Η ντόπια κατσίκα έχει κέρατα και η ράτσα ονομάζεται ζαανέ. Μπορεί να φτάσει στο μήκος το 1,50m και το ύψος της να υπερβεί τα 70cm. Δίνει πολύ γάλα. Το χρώμα της μπορεί να είναι μαύρο, άσπρο, γκρι ή καστανό, πιο συχνά η κατσίκα της Κρήτης είναι μαύρη. Παρέχει το κρέας της, το γάλα της, το δέρμα της. Το μαλλί της είναι πιο λίγο από του προβάτου και υστερεί ως προς την αξία. Παρέχει, όμως, υπερδιπλάσιο γάλα, διότι παράγει περισσότερο και αργούν να εξαντληθούν τα αποθέματα. Η μέγιστη παραγωγή γάλακτος είναι 1000kg το χρόνο. Γεννά 3-4 μικρά και η διάρκεια κύησης είναι 5 μήνες.

Η οικόσιτη κατσίκα (επιστημονική ονομασία: Αιξ η κατοικίδιος, Capra aegagrus hircus) συγγενεύει στενά με την εξημερωμένη κατσίκα και έχει τις ρίζες της στην άγρια (μη εξημερωμένη) κατσίκα της Νοτιοδυτικής Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Μαζί με το πρόβατο θεωρείται από τα πρώτα ζώα που εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους κατά την αρχή της ιστορίας. Οι λόγοι της εκτροφής τους είναι το γάλα, το κρέας και το τρίχωμά τους. Κατά τον τελευταίο αιώνα έγιναν δημοφιλή και ως κατοικίδια ζώα. Κινδυνεύει από τα σαρκοφάγα ζώα και τα αρπακτικά πουλιά. Για την ευκολία στην απόκτηση και στη συντήρησή της, έκανε πολλούς να τη χαρακτηρίσουν ως την «αγελάδα του φτωχού».

Στις περισσότερες κατσίκες παρατηρούμε δύο κέρατα, των οπoίων το σχήμα και το μέγεθος παρουσιάζει ποικιλία και καθορίζεται από τη ράτσα. Δεν έχουν μόνο κέρατα τα αρσενικά αλλά και μερικά θηλυκά. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι κάποιες κατσίκες δεν έχουν κέρατα και κάποιες άλλες έχουν μέχρι και 8 κέρατα. Για τις κατσίκες με πολλά κέρατα επικρατεί η άποψη ότι είναι γενετικό χαρακτηριστικό, το οποίο κληρονομείται. Είναι όμως σπάνιο. Τα κέρατα της κατσίκας είναι οστέινες προεξοχές και τα περιβάλλουν κερατίνη και άλλες πρωτεΐνες. Χρησιμοποιούνται για αμυντικούς σκοπούς και για επιβολή κυριαρχίας. Έχουν μακρύ κεφάλι και ζωηρά μάτια. Έχουν ευθύγραμμη κατατομή και γραμμή στη ράχη. Τρίχωμα καλύπτει ολόκληρο το σώμα τους, διαφορετικό σε μήκος και χρώμα, γεγονός το οποίο καθορίζει η ράτσα. Και τα δύο φύλα έχουν γένι. Παρά τις φαινομενικές ομοιότητες κατσικών και προβάτων, παρατηρούμε διαφορά στην ουρά. Τα πρόβατα έχουν ουρές που έχουν φορά προς τα κάτω και είναι συνήθως πιο μακριές από τις ουρές των κατσικών.

Τη διατροφή της αποτελούν φύλλα, τρυφεροί βλαστοί και μικρά κλαδιά από δέντρα, στα οποία έχει πρόσβαση σκαρφαλώνοντας. Ενίοτε έχει καταστροφική επίπτωση στα δέντρα, καθώς δεν τα αφήνει να αναπτυχθούν. Πολλές φορές καταναλώνει και πικρά φυτά, που το πρόβατο δεν τα τρώει.

Είτε είναι ζωντανή, είτε είναι νεκρή η κατσίκα είναι υψίστης χρησιμότητας για τον άνθρωπο. Εκτρέφεται για το γάλα, το κρέας της και το μαλλί της. Επίσης, το δέρμα και η κοπριά της κατσίκας είναι εξίσου χρήσιμα.

Χάρτες

Χάρτης καταλυμάτων